OPISZ OKOLICZNOŚCI W JAKICH DOKONANO WYBORU PIERWSZEGO PREZYDENTA II RZECZYPOSPOLITEJ

Okoliczności wyboru pierwszego prezydenta II Rzeczypospolitej

Geneza II Rzeczypospolitej

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918 r., wobec braku generalnie obowiązującej konstytucji, władzę sprawowały Tymczasowy Rząd Ludowy Republiki Polskiej i Naczelnik Państwa. Sejm Ustawodawczy został powołany dopiero w 1919 r., a jego zadaniem było opracowanie konstytucji.

Przygotowanie do wyborów prezydenta

Konstytucja marcowa z 1921 r. wprowadziła urząd prezydenta jako głowy państwa. Pierwsze wybory prezydenckie miały się odbyć w ciągu 30 dni od wejścia w życie konstytucji.

Kandydaci

O fotel prezydencki ubiegało się dwóch głównych kandydatów:

* Józef Piłsudski – Naczelnik Państwa, cieszący się ogromnym autorytetem wśród społeczeństwa, ale niezgadzający się z zapisami konstytucji ograniczającymi jego władzę.
* Ignacy Daszyński – przywódca Polskiej Partii Socjalistycznej, zwolennik parlamentu i rządu odpowiedzialnego przed Sejmem.

Kampania wyborcza

Kampania wyborcza przebiegała w atmosferze dużej polaryzacji. Zwolennicy Piłsudskiego uważali, że tylko on jest w stanie zapewnić Polsce stabilność i skutecznie stawić czoła zagrożeniom. Natomiast zwolennicy Daszyńskiego widzieli w nim gwaranta praworządności i demokratycznych wartości.

Wybory i wybór Gabriela Narutowicza

Wybory prezydenckie odbyły się 9 grudnia 1922 r. W pierwszej turze żaden z kandydatów nie uzyskał większości głosów. W drugiej turze Piłsudski zdecydował się wycofać swoją kandydaturę, a jego zwolennicy poparli kompromisowego kandydata, profesora Gabriela Narutowicza.

Narutowicz, polityk mało znany i nie kojarzony z żadną z głównych formacji politycznych, został wybrany 11 grudnia 1922 r. Jego wybór był niespodzianką i na krótko załagodził napięcia polityczne.

Atak na Narutowicza i jego tragiczna śmierć

Niestety, prezydentura Narutowicza trwała zaledwie 5 dni. 16 grudnia 1922 r., podczas wystawy w warszawskiej Zachęcie, został zamordowany przez Eligiusza Niewiadomskiego, fanatycznego zwolennika Piłsudskiego. Tragedia ta wstrząsnęła Polską i pogrążyła ją w żałobie.

Zakończenie

Pierwsze wybory prezydenckie II Rzeczypospolitej i tragiczna śmierć Gabriela Narutowicza były przełomowymi wydarzeniami w historii Polski. Wydarzenia te ukazały głębokie podziały polityczne w społeczeństwie oraz pokazały, jak krucha może być młoda demokracja.

Często zadawane pytania

* Kto był pierwszym prezydentem II Rzeczypospolitej?
> Gabriel Narutowicz

* W jakich okolicznościach odbyły się pierwsze wybory prezydenckie?
> W atmosferze dużej polaryzacji, w wyniku której żaden z głównych kandydatów nie uzyskał większości głosów w pierwszej turze.

* Kto zamordował Gabriela Narutowicza?
> Eligiusz Niewiadomski, fanatyczny zwolennik Józefa Piłsudskiego.

* Jakie były konsekwencje śmierci Narutowicza?
> Wstrząs w społeczeństwie i pogrążenie Polski w żałobie.

* Jak wpłynął wybór pierwszego prezydenta na dalsze losy II Rzeczypospolitej?
> Pokazał głębokie podziały polityczne w społeczeństwie i ujawnił kruchość młodej demokracji.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 roku, rozpoczęto proces tworzenia demokratycznego państwa. Jednym z najważniejszych wydarzeń tego okresu był wybór pierwszego prezydenta II Rzeczypospolitej Polskiej. Proces ten przebiegł w złożonych i burzliwych okolicznościach.

Pierwszym etapem było uchwalenie Konstytucji z 1921 roku. Dokument ten ustalał, że głową państwa będzie prezydent, wybierany przez Zgromadzenie Narodowe, złożone z posłów Sejmu i senatorów Senatu. Natomiast kandydatów na prezydenta zgłaszał premier.

Wybory prezydenckie odbyły się 9 grudnia 1922 roku. Kandydatami byli:

• Gabriel Narutowicz, zgłoszony przez Narodowy Związek Robotniczy, Polską Partię Socjalistyczną i PSL "Piast"
• Maurycy Zamoyski, wystawiony przez PSL "Wyzwolenie", Stronnictwo Chrześcijańskiej Demokracji i część PPS

Pierwsza tura głosowania zakończyła się remisem. W drugiej turze Narutowicz uzyskał 289 głosów, a Zamoyski 227. Wybór Narutowicza był zaskoczeniem, ponieważ uchodził on za kandydata mniejszości narodowych.

Wynik wyborów wywołał kontrowersje i protesty wśród prawicy. Narodowcy oskarżyli Narutowicza o zdradę i niepatriotyczność. 16 grudnia 1922 roku, zaledwie pięć dni po objęciu urzędu, Narutowicz został zamordowany przez Eligiusza Niewiadomskiego, malarza o poglądach nacjonalistycznych.

Po śmierci Narutowicza Zgromadzenie Narodowe wybrało na jego następcę Stanisława Wojciechowskiego, który cieszył się większym poparciem prawicy. Wojciechowski pełnił urząd prezydenta do 1926 roku, kiedy to doszło do zamachu majowego przeprowadzonego przez Józefa Piłsudskiego.

Wkrótce potem nastąpił okres sanacji, charakteryzujący się autorytarnymi rządami Piłsudskiego. W tym czasie wybory prezydenckie zostały zawieszone, a urząd głowy państwa był pełniony przez prezydenta mianowanego przez Piłsudskiego.

Po śmierci Piłsudskiego w 1935 roku do władzy doszedł Edward Rydz-Śmigły, który był nominalną głową państwa. Jednak faktyczną władzę sprawowała Rada Obrony Państwa, którą kierował Rydz-Śmigły.

Wybory prezydenckie zostały wznowione dopiero po wybuchu II wojny światowej. Władysław Raczkiewicz, wybrany na prezydenta w 1939 roku, sprawował urząd na emigracji do 1947 roku.

Po II wojnie światowej Polska znalazła się pod kontrolą Związku Radzieckiego. W tych warunkach nie było możliwe przeprowadzenie demokratycznych wyborów prezydenckich. Urząd prezydenta został zniesiony, a jego funkcje przejął przewodniczący Rady Państwa, która była ciałem kolegialnym.

Po przemianach ustrojowych w 1989 roku przywrócono urząd prezydenta. Pierwszy demokratyczny wybór prezydenta odbył się w 1990 roku, a wygrał go Lech Wałęsa.

Залишити коментар

Опубліковано Максим на 29 04 2024. Поданий під Без категорії. Ви можете слідкувати за будь-якими відповідями через RSS 2.0. Ви можете подивитись до кінця і залишити відповідь.