W JAKICH WYRAZACH Ó ZAMKNIĘTE WYMIENIA SIĘ NA O

Wyrazy, w których ó zamienia się na o

Ó należy do najczęściej występujących polskich samogłosek nosowych, ale w niektórych okolicznościach zmienia się w o. Zmiana ta jest uwarunkowana historycznie oraz ma wpływ na wymowę i pisownię słów.

Przykłady wymiany ó na o:

W końcówkach liczby mnogiej rzeczowników męskich i nijakich, np.: dom – domy, okno – okna
W końcówce czasu przeszłego czasowników w pierwszej osobie liczby pojedynczej, np.: zrobiłem – robię, powiedziałem – powiadam
W końcówkach przypadków zależnych rzeczowników żeńskich i męskich, np.: dłonie – dłoni, oczom – oczy, dziełom – dzieła
W niektórych wyrazach po prefiksie współ-, np.: współdźwięk – współdzwięczny, współbrzmienie – współbrzmiący

Wyjątki:

W niektórych wyrazach ó nie ulega wymianie, np.: ósemka, óbłok, również, óczko. W tych przypadkach zachowanie ó ma na celu podkreślenie pochodzenia wyrazu lub jego odróżnienie od podobnie brzmiących słów.

Praktyczne użycie:

Wymiana ó na o jest ściśle regulowana przez zasady polskiej ortografii. Znajomość tych reguł jest niezbędna dla poprawnej pisowni. Zamiana ta występuje w wielu popularnych wyrazach, dlatego warto zapamiętać sytuacje, w których ma miejsce. Przestrzeganie tych zasad pozwala uniknąć błędów ortograficznych i poprawić ogólny poziom komunikacji pisemnej.

Opinie ekspertów

Prof. dr hab. Jan Kowalski, językoznawca

W jakich wyrazach ó zamknięte wymienia się na o?

Przede wszystkim należy zaznaczyć, że wymiana ó zamkniętego na o nie jest regułą powszechną w języku polskim. Wymiana ta ma miejsce w określonych kontekstach.

Po pierwsze, wymiana ó zamkniętego na o występuje w przypadku, gdy po ó następuje spółgłoska nosowa (n lub m). Przykłady:

• długi – dnom
• droga – drom

Po drugie, wymiana ta następuje w wyrazach obcego pochodzenia, w których spółgłoska po ó jest wymawiana dźwięcznie. Przykłady:

• astronom – astronomia
• ekonom – ekonomia

Ponadto, wymiana ó zamkniętego na o może wystąpić w wyrazach, które odmieniają się przez przypadki. W niektórych przypadkach ó zamknięte jest zastępowane przez o, np.:

• góra – gór
• mówić – mowę

Należy jednak pamiętać, że nie we wszystkich przypadkach dochodzi do wymiany ó zamkniętego na o. Istnieją liczne wyjątki od tej reguły, np.:

• góra (bez wymiany)
• królewski (bez wymiany)
• astronomia (bez wymiany)

Dlatego też, aby uniknąć błędów, zaleca się korzystanie ze słownika lub sprawdzanie zasad wymiany w źródłach języka polskiego.

Co, jak i dlaczego?

Pytanie 1: W jakich wyrazach ó zamknięte wymienia się na o w mianowniku liczby pojedynczej i w dopełniaczu liczby mnogiej?

Odpowiedź: Ó zamknięte na o wymienia się w mianowniku liczby pojedynczej i w dopełniaczu liczby mnogiej w wyrazach, w których końcówka -ów lub -ów pojawia się w dopełniaczu liczby mnogiej, np.:

• grób – grobów
• stół – stołów
• ból – bolów
• miód – miodów
• wóz – wozów

Pytanie 2: Kiedy ó zamknięte nie wymienia się na o w mianowniku liczby pojedynczej i w dopełniaczu liczby mnogiej?

Odpowiedź: Ó zamknięte nie wymienia się na o w mianowniku liczby pojedynczej i w dopełniaczu liczby mnogiej w następujących przypadkach:

• Gdy wyraz ma końcówkę -ów, -owe lub -ówka, np.:
  • kłów
  • grochowe
  • główka
• Gdy wyraz jest liczebnikiem, np.:
  • dwójkowy
  • czwórka
• Gdy wyraz jest wyrazem obcego pochodzenia, np.:
  • protokół
  • hormon

Pytanie 3: W jakich wyrazach końcowe ó zamknięte wymienia się na o przed spółgłoskami b, p, d, t, g, k, f, w, m?

Odpowiedź: Końcowe ó zamknięte wymienia się na o przed spółgłoskami b, p, d, t, g, k, f, w, m w następujących przypadkach:

• W wyrazach w formie czasowników w czasie przeszłym, np.:
  • mówił
  • pisał
• W wyrazach zakończonych na -ować, np.:
  • malować
  • wychowywać
• W wyrazach zakończonych na -ować, -ować się, np.:
  • grozić
  • dowodzić się
• W wyrazach pochodnych od wyrazów z końcówką -owy, np.:
  • głowa – główny
• W niektórych wyrazach rodzimych, np.:
  • sól – solony
  • mąka – mączny

Pytanie 4: Czy zawsze ó zamknięte wymienia się na o przed spółgłoskami b, p, d, t, g, k, f, w, m?

Odpowiedź: Nie zawsze ó zamknięte wymienia się na o przed spółgłoskami b, p, d, t, g, k, f, w, m. Wyjątkami są:

• Wyrazy, w których spółgłoska po ó jest już dźwięczna, np.:
  • bór
  • kór
• Wyrazy, w których ó występuje w rdzeniu wyrazu, a nie w końcówce, np.:
  • obóz
  • ochota

Pytanie 5: Kiedy ó zamknięte w rdzeniu wyrazu nie wymienia się na o?

Odpowiedź: Ó zamknięte w rdzeniu wyrazu nie wymienia się na o w następujących przypadkach:

• Gdy wyraz jest pochodny od wyrazu z ó otwartym, np.:
  • ucho – uszny
• Gdy wyraz pochodzi z języka obcego, np.:
  • córka
  • ból

Залишити коментар

Опубліковано Максим на 02 02 2025. Поданий під Odpowiedzi. Ви можете слідкувати за будь-якими відповідями через RSS 2.0. Ви можете подивитись до кінця і залишити відповідь.